MLIVE SAYI 24

el sanatları

213

Bir anlatmaya başlarsam saatler sürer, zor da olsa bir paragrafta yapım sürecini

özetlemeye çalışayım. Edirnekâri ustası çam, kayın, ıhlamur, sedir ve çam ağaç-

larını alır, önce ‘Osmanlı Macunu’ ile damar ve yüzeyleri yumuşatır, adetâ ‘sakin-

leştirir’. Çalışacağı bölümün altına da toprak boya ya da zift ile astar atar, yani

‘eskitir’. Sonra motif çalışmaya başlar. Değişik tarzlardan uygun olanını seçer. En

çok bilinenler Rumî veya Hatayî olarak çıkar karşımıza. Geometrik desenler, çiçek

ve meyve üzerine kurulu doğal süslemeler sıklıkla başı çeker. Batı süslemelerinde

ismini ‘Ölü Doğa’ (hareketsiz) anlamda ‘Natürmort’ (Nature Morte) kelimelerinden

alan bu süslemeler aslında bizim sanatımızda değişikliğe uğramıştır. Edirnekâri

Üstâdlarımız bu senteze Rokoko, rafine Barok ve Ampir Üslûbu da katarak ‘Şüküfe’

adı verilen biçimi ortaya çıkartmıştır.

Genelde süslemeler, yine Batı işçiliğinde ‘Lac’ adı verilen, özel bir Hint Böceği

türünden elde edilen, ‘Bin Cilâ’ anlamındaki ‘Gamollak’ ile bitirilir, kakma ve oyma-

lar ince metallerle sağlama alınır. Boyama sürecindeki tüm yardımcı ürünlerin de

tümüyle doğal olarak elde edildiğini unutmamalıyız.

Edirnekâri’nin kendisini en iyi gösterdiği ürünlerden biri de çeyiz

sandıklarıdır. Bölgede, bu dönemde bu işçilikle yapılan sandıklara

‘Kiz’ adı verilir. Bildiğimiz üzere sandıklarda kullandıklarımız sakla-

nır. Aslında gizlenir, daha doğrusu ‘kiz’lenir! İşte gizlemek, bir şeyi

‘kizlemek’ Edirne’den gelir. Günümüzde Edirne’de bu sanatı başta

Halil Teksöz Üstâd olmak üzere, kendi çalışma arkadaşları ve çok

az sayıda sanatçı sürdürmektedir. Teksöz’ün elinde, daha önce söz

verilen ama açılmayan bir sergi için hazırladığı, Edirnekâri süsleme-

lerle bezeli çok sayıda sandık bulunmaktadır.

Bu konu üzerine anlatacakların sonu gelmez. En iyi seçenek

Edirne’ye giderek bir kaç gün kalmak ve bu ayrıntı başta olmak

üzere her bir köşede saklı duran bu farklı özellikleri yakalayabilmek-

tir. Sizleri de ilk fırsatınızda bu güzellikler eşliğinde Serhad şehrimiz-

de ağırlayabilmek dileği ile…

ÖZGE ERSU HAKKINDA

Turizm Uzmanı, Deluxe Yurt Dışı Gezi Programcısı, Profesyonel Turist Rehberi,

Gezi ve Müzik Yazarı, Müzikolog, Müzikal Radyo Belgeselleri Yapımcısı, Sunu-

cu, Yayıncı, Konuşmacı ve Eğitmen.

Dünyanın değişik ve çoğunlukla ulaşılması zor coğrafyalarına yaptığı deluxe

geziler, üniversite, özel ve resmi kurumlarda verdiği konferanslar, eğitim ve

sunumlar, radyolarda ve sayısal platformlarda yayınlamakta olduğu müzikal

belgesel Laterna ve web üzerinden yayın yapan belgesel radyosu Lateradio ile

tanınmaktadır.

Tureb Turist Rehberleri Birliği başta olmak üzere turizm sektöründe Türkiye’nin

en fazla sayıda ülkeye giden ve en çok gezen, en değişik coğrafyaları gören

turizmcileri arasında gösterilmekte, en fazla sayıda ülkeye gezi düzenleyen

uzmanlar arasında yer almakta, çalışmaları sık sık değişik kuruluşlarca ödüllen-

dirilmektedir.