235 / 244
Akbank Sanat, 2014-2015 sezonunu dünya çapında
bir sergiyle açıyor. 20. yüzyıl kavramsal sanatının en
önemli kurucularından biri olan ve başlı başına bir
‘ekol’ olarak kabul edilen Belçikalı kavramsalcı sa-
natçı ve şair Marcel Broodthaers’ın Sözcükler, Nes-
neler ve Kavramlar (Words, Things, Concepts) isimli
sergisi, 25 Eylül – 29 Kasım 2014 tarihleri arasında
Akbank Sanat’ta sanatseverlerle buluşuyor. Sergi-
nin yan etkinlikleri arasında çeşitli konferanslar, film
gösterimleri de yer alıyor.
Marcel Broodthaers’ın en geniş koleksiyonuna sahip
Ghent’teki S.M.A.K. müzesi işbirliği ile hazırlanacak
ve küratörlüğünü Hasan Bülent Kahraman’ın yaptı-
ğı sergi, Marcel Broodthaers’ın yapıtlarının dünyada
ilk kez bu genişlikte sergilenmesi dolayısıyla büyük
önem taşıyor.
Çok geniş bir alana yayılan kavramsal yapıtlarında
yazıyı, sözcükleri ve metinleri birer özne olarak kul-
lanmasının yanısıra, ‘hazır nesneleri’ yapıtlarının
odağına yerleştiren Marcel Broodthaers, bununla
kalmayarak bir süre sonra kuramsal düzeyde de ay-
rıntılı olarak çalışarak kavramları sanatının bel kemi-
ği haline getirdi.
Marcel Broodthaers Kimdir?
(1924, Brüksel – 1976, Köln) Marcel Broodthaers
yazar, şair, sinemacı, fotoğrafçı, gazeteci ve görsel
sanatçı olarak üretim yaptı. Brüksel’in entelektüel
yaşamında aktif bir şekilde yer aldı. 1960 yılına ka-
dar iki şiir kitabı yazdı ve bir film yaptı. Görsel sa-
natçılık kariyeri 1964 yılında, Pense-Bête adlı son
şiir kitabının 50 nüshasını alçı içine yerleştirmesiyle
başladı. Broodthaers, aynı yıl açtığı kişisel sergisin-
de, çoğunluğu sözlü-görsel kinayeler içeren gündelik
nesne, sözcük, yazı ve çocuksu çizimlere yer verdi.
Kitap ve kataloglar ile duvara asılmış tuvallerden
plastik rölyeflere dek her şeyin üstüne baskı yap-
tı. Bir nesne, imgesi ve sembolü ile içerdiği anlam
arasındaki ilişkiyi saptamak üzere çeşitli mecraları
kullandı. Nesneleri günlük hayattaki tasniflerinden
bağımsızlaştıran sanatçı, algının temellendiği mantı-
ğı irdelemek amacıyla bunları yeni ilişkiler içerisinde
sergiledi. 1961 yılı itibariyle, “système de lecture”
(okuma sistemi) ya da “Foto-film” şeklinde tanımla-
dığı slayt gösterimleri hazırlamaya başladı.
Broodthaers, verili anlamların bağlamı ile bir sanat
eserinin algılanmasında kurum, sunum ve yazının
rolünü inceledi. 1968 yılında Brüksel’deki evinde,
kartpostal, resim ve eser sandıklarından oluşan
kavramsal bir “Modern Sanat Müzesi” kurdu; bunu,
çeşitli enstalasyonlar izledi. Müzenin kurumsal ma-
teryalleri vardı; davetiyeler gönderilmiş ve “direktör”
açılış konuşması yapmıştı. Sandıklar duvara dayalıy-
dı ama sanat eserleri görünürde yoktu.
yaşam
akbanksanat
233
Çok geniş bir alana yayılan kavramsal yapıtlarında
yazıyı, sözcükleri ve metinleri birer özne
olarak kullanmasının yanısıra, ‘hazır nesneleri’
yapıtlarının odağına yerleştiren Marcel Brood-
thaers, bununla kalmayarak bir süre sonra
kuramsal düzeyde de ayrıntılı olarak çalışarak
kavramları sanatının bel kemiği haline getirdi.