197 / 212
sağlık
Çocuklara Kullanılmaması Gereken İfadeler
Sağlıklı bir kişi olarak yetişmeleri için, ebeveynlerin çocukların dış görünü-
şü ve özellikleri ile şaka bile olsa dalga geçmemeleri, lakap takmaktan,
onları tehdit ederek konuşmaktan, stres yaratabilecek cümleler kullan-
maktan kaçınması gerektiğini söyleyen Psikolog Hilal Aktaş, çocuklarda
‘asla kullanılmaması gereken’ ifadeleri sıraladı.
“Tembel”, “İnatçı”, “Sakar”, “Şımarık”:
Büyüme evresinde çocuklara
olumsuz sıfatlar kullanmamak gerekiyor. Bu şekilde yetiştirilen çocukların
davranışları da aynı yöne doğru eğilim gösterebiliyor. Çünkü ebeveynler
farkında olmasa da bu sıfatlar zamanla çocuğun kabul alanına giriyor ve
çocukta bu özelliklerin gelişmesine neden olabiliyor.
“Baban eve gelsin bütün yaptıklarını anlatacağım”:
Disiplin çocuklar
için gerekli. Ancak, çocuğu anne ya da baba ile tehdit etmek, psikolojik
sorunlara neden olabiliyor. Bu nedenle çocuklara disiplini öğretirken
iletişime engel olacak cümleleri kullanmamak gerekiyor.
“Beni üzmeye devam edersen hasta olurum”:
Günlük yaşam sırasında
çocuklara bu tarz cümleler kullanmaktan kaçınmak gerekiyor. Çünkü,
hasta olmak doğal bir durum olmakla birlikte, olası bir hastalık durumun-
da “annem benim yüzümden hasta oldu” düşüncesi çocukta suçluluk
duygusuna sebep olabiliyor. Sonuçta ancak psikoterapi ile çalışıp düzelti-
len bir sorun ortaya çıkıyor.
“Seni bırakıp giderim”:
Ebeveynlerin, çocuğu olumsuz bir davranışından
caydırmak için yokluklarıyla da tehdit etmeleri olumsuz sonuçlar yaratabi-
liyor. Bu şekilde konuşmak çocukta anksiyete bozukluğuna sebep oluyor.
Ayrılık kaygısı yaşayan çocuk, ebeveyne bağımlı hale geliyor, kendi yata-
ğında uyumak istemiyor, okula gitmemek için değişik fiziksel yakınmalara
başvurduğu gözleniyor.
“Büyüklerine asla karşı çıkma”:
Kültürel ve geleneksel olarak her ne ka-
dar büyüklerimize saygılı olmamız gerektiği bizlere aşılanan bir davranış
modeli olsa da çocuğun da haklarının olduğunu hatırlamakta fayda var.
Çocuğu ebeveynden ayrı, kendi kişilik özellikleri, kendi düşünceleri, kendi
dünyaya bakış açışı olan bir kişilik olarak kabul etmek ve bu yönde des-
teklemek, yetiştirmek gerekiyor. Buna karşılık “saygı karşılıklı olmalıdır”
düşüncesini aşılamak daha doğru bir davranış oluyor.
“Çok meşgulüm, seninle ilgilenemem”:
Bu cümle çocuklarda sevilmedi-
ğini ve kendisine değer verilmediğini hissettirebiliyor. Onun yerine, “Ben
de seninle ilgilenmek istiyorum fakat şu anda biraz işim var, biter bitmez
hemen yanına gelip seninle ilgileneceğim” demek daha doğru bir ifade
biçimi.
“Neden onun gibi değilsin”:
Çocuğu arkadaşlarıyla ya da kardeşleriy-
le hiçbir şekilde kıyaslamamak gerekiyor. Başka birine benzemesini
istemek, çocuğun kendini yetersiz hissetmesine ve özgüven kaybına yol
açıyor.
“Sen bunu yapamazsın”:
Çocuğun özgüvenini kıracak bu tarz cümleler,
hırslarının kurbanı olan bir yetişkin olmalarına neden olabilir. Bu yaklaşı-
mın tam tersi, “Benim çocuğum her şeyi başarabilir” de yanlış bir ifade.
Çocuk da bir kişinin her şeyi yapabilmesinin mümkün olmadığını bilmeli.
Çocuğa çaba göstermeyi, sabrı ve azmi öğretmek daha doğru olacaktır.
“Sen çok iyi bir çocuksun”:
İyi niyetle söylenen bu ifade, çocuğa gere-
ğinden fazla sorumluluk yükleyebiliyor. Hiç kimsenin kusursuz olmadığı,
herkesin yanlış yapma hakkına sahip olduğunun unutulmaması gerekiyor.
Bu durumda, olumsuz bir davranıştan sonra çocukla konuşup doğru dav-
ranışın ne olduğunun anlatılması daha yararlı olacaktır.
“Dur sana yardım edeyim”:
Bir çocuğun her şeyi doğru yapması elbette
beklenemez. Kendi başına bir şey yaparken hata yapmasına izin vermek
ve ona yardım etmemek gerekiyor. Her defasında çocuğun yardımına
koşmak, onun da her defasında başkalarına ihtiyaç duymasına ve kendi
becerilerini geliştirmemesine yol açabiliyor.
195
Sağlıklı bir kişi olarak yetişmeleri için,
ebeveynlerin çocukların dış görünüşü
ve özellikleri ile şaka bile olsa dalga
geçmemeleri, lakap takmaktan, onla-
rı tehdit ederek konuşmaktan, stres
yaratabilecek cümleler kullanmaktan
kaçınması gerektiğini söyleyen